امکان سنجی کمینه سازی مواد زائد صنعتی در مجتمع پتروشیمی بندر امام

در صنایع پتروشیمی نظیر اغلب صنایع شیمیایی، مواد زایدی تولید می شود که نیاز به مدیریت منسجم دارد و تاکید بر کمینه سازی این مواد سیاستی است که در دنیا در دو دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در کشورهایی که تجربه صنعتی و کنترل های زیست محیطی در صنعت رشد چندانی نداشته، تاکید بیشتر بر تصفیه و دفع نهایی است. این برخورد با مشکل هزینه ها را افزایش می دهد و در بسیاری از موارد موجب اتلاف هزینه و منابع می شود. نظر به این که رویکرد کمینه سازی سبب رفع مشکل با تکیه بر خواستگاه آن می باشد، بدین لحاظ در بسیاری از کشورها، مدیریت نوین کاهش مواد زاید، که قادر به کاهش کل مشکلات مربوطه می باشد به عنوان یک استراتژی ملی تلقی می گردد.در این پژوهش به شناسایی، طبقه بندی و امکان سنجی کمینه سازی مواد زاید صنعتی در واحد الفین به عنوان یکی از مهمترین واحدهای مجمتمع پتروشیمی بندر امام پرداخته شده است. جهت نیل به اهداف پژوهش پس از شناخت فرایند تولید، ویژگی های کمی و کیفی و همچنین علل تولید مواد زاید در واحد مذکور مورد مطالعه قرار گرفت و چشمه های تولید مواد زاید شناسایی شدند. پس از شناسایی مواد زاید، بر اساس اطلاعات موجود در مرکز اسناد فنی مجتمع در خصوص میزان مواد زاید تولیدی، کمیت و کیفیت این مواد تعیین گردید. بررسی ها حاکی از آن بود که در واحد الفین سالانه 000/972/11 کیلوگرم مواد زاید صنعتی تولید می شود. ماهیت مواد زاید تولیدی در واحد مورد مطالعه، 45.35% انواع روغن های زاید و سوخته، 35.08% بشکه های خالی و فلزی و پلاستیکی، 5.20% زایدات تعمیران جزیی، 4.17% زایدات تعمیرات اساسی و 7.51% لجن سیستم پیش تصفیه صفحات مورب جداکننده بود. درصد تولید سایر مواد زاید نیز بدین ترتیب می باشد: انواع کاتالیسته ها 1.2%، کک 0.05%، غربال مولکولی 1.11%، لجن پلیمری 0.41% و پشم شیشه 0.05% که جمعا معادل 3.04% است.سپس در واحد مورد مطالعه اقدام به طبقه بندی مواد زاید بر اساس نوع مواد زاید تولیدی و روش پیشنهادی سازمان ملل (یونپ) گردید. بر اساس روش طبقه بندی یونپ، در واحد الفین 89.67% مواد زاید خطرناک و 10.29% غیر خطرناک تشخیص داده شد. مدیریت فعلی مواد زاید خطرناک نیز این گونه است که کاتالیست های پالادیوم و عایق پشم شیشه انبار می شود، کاتالیست های نیکل منیزیوم، کک، لجن های سیستم پیش تصفیه صفحات مورب جدا کننده و پلیمری دفن صنعتی، و روغن های مازاد سیستم های پیش تصفیه سوزانده می شوند و در نهایت بشکه های مستعمل و روغن های سوخته هم به فروش می رسند. بررسی مواد زاید و گروه بندی این مواد بر اساس گروه بندی یونپ نیز حاکی از آن است که 1.41% مواد زاید تولیدی در گروه A، 59.4% این زایدات در گروه B و 39.17% این زایدات در گروه C قرار می گیرند. پس از آن گزینه های موجود در خصوص کمینه سازی مواد زاید مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که در این واحد 91% زایدات خطرناک در قالب گزینه بازیافت و استفاده مجدد و 8.94% مواد زاید خطرناک نیز در قالب گزینه کاهش زایدات در منبع تولید قرار می گیرند.